ISBN Nedir?
Kitap ve makale gibi yazılı medyayı ayırt etmek için kullanılan numaralara ISBN (Uluslararası Standart Kitap Numarası) denir. 1 Ocak 2007 ve sonrasında yayınlanmış kitaplar 13, bu tarihin öncesinde yayınlanmış kitaplar 10 basamaklı bir ISBN numarasına sahiptir.
Bu numara, kitapları; başlık, yazar, yayımcı veya basım gibi kategorilere göre ayırt etmeye yarar. Özel olarak basılmış kitapların, yani kitapçı ve kütüphanelere dağıtımı gerçekleşmeyecek kitapların ISBN numarası yoktur. Dergi ve gazete gibi süreli yayınlarda ISSN (Uluslararası Standart Seri Numarası), müzik notalarında ise ISMN (Uluslararası Standart Müzik Numarası) kullanılır.
ISBN Numarasındaki Sayıların Anlamı Nedir?
ISBN-13 numarası, beş parçaya ayrılır. Bunlar sırasıyla şunları belirtir:
- Başlangıç / ön ek (Bugüne kadar yalnızca “978” ile “979” kullanılmıştır.
- Yayıncının, ulusal veya coğrafi konumunu belirten sayı
- Yayıncıyı belirten sayı
- Başlığı belirten sayı (Belirli bir başlık veya basım belirtir)
- Kontrol basamağı
SayılardaKİ Gizli Matematik
Peki bu numaraların matematikle ne ilgisi var? Aşağıdaki adımlar takip edilerek ISBN numarasındaki kontrol rakamı bulunur:
- İlk 12 rakam 1 veya 3 ile çarpılır. (1 ile başlanır, sonra 3 ve yine 1 ile devam edilir)
- Tüm sonuçlar toplanır
- Toplam 10’a bölünür ve kalan hesaplanır (mod 10)
- Kalan 10’dan çıkarılır
Reşat Nuri Güntekin’in “Acımak” adlı kitabının ISBN numarasını inceleyelim:
ISBN 978-975-10-2656-9 numarasında bu işlemleri yaparak 9’u bulacağız.
- (9×1) + (7×3) + (8×1) + (9×3) + (7×1) + (5×3) + (1×1) + (0x3) + (2×1) + (6×3) + (5×1) + (6×3)
- 9 + 21 + 8 + 27 + 7 + 15 + 1 + 0 + 2 + 18 + 5 + 18 = 131
- 131 / 10 işleminin kalanı, 1 olur
- 10 – 1 = 9
Bu işlemin gerçekleştirilemediği numaralar hatalı veya geçersizdir.
EK bilgiler
- ISBN-10 yani 10 basamaklı ISBN numaralarında, kontrol basamağı farklı bir yöntemle hesaplanır. Bu sayı bazen “10” çıkabilir. Bu gerçekleştiğinde “10” sayısı yerine romen rakamlarındaki karşılığı olan “X” kullanılır.
- ISBN-10 numarasını ISBN-13’e çevirmek için yapılması gereken, başına “978” ekleyipkontrol basamağını yeniden hesaplamaktır.
Kaynakça
http://www.isbn.org/faqs_general_questions#isbn_faq19
https://kmpohlkamp.com/2017/06/30/discover-the-math-hidden-within-isbns/
https://en.wikipedia.org/wiki/International_Standard_Book_Number
Math Trıp 